نیاز سنجی فرهنگی جوانان و نوجوانان در یک پژوهش

فرهنگ ویژگی و مشخصه هر جامعه انسانی است و موجب تمایز یک جامعه از جوامع دیگر می‌شود. فرهنگ تشکیل یافته از رفتارهای زندگی روزمره انسانها در جامعه و اجتماع است که به عنوان طرح زندگی گروهی از مردم دانسته شده است و نظامی است که در طول تاریخ بوجود نمی‌آید. فرهنگ در واقع همه چیز و همه بخش های زندگی که توسط انسانها بوجود آمده را در بر می‌گیرد. نیازهای فرهنگی نیز دسته متنوع و مهمی از نیازهای انسانی را شامل می‌شود. نیاز فاصله ای است که بین وضع موجود ووضع مطلوب وجود دارد. نیازها جایگاه مهمی در تدوین اهداف برنامه ریزی ها دارد چرا که بدون اطلاع از کمبودهای موجود، امکان تنظیم هر طرح، برنامه یا نقشه ای بیهوده است. هدف یک برنامه، رفع کامل یا نسبی نیازها و از بین بردن یا کاهش فاصله بین وضع موجود و وضع مطلوب است و این امر در جهت افزایش کارایی افراد و بهینه سازی عملکردهای آنها صورت می‌گیرد تا بیشترین اثر بخشی را برای خود و جامعه داشته باشند. به تعبیر افلاطون " شهروند رشید" کسی است که شایستگی زندگی در " نیک شهر" یا " آرمان شهر" را داشته باشد و به توسعه آن یاری رساند. تعبیر اسلام از چنین فردی می‌تواند " اسوه" باشد. هدف نظام های تعلیم و تربیت و نظام های فرهنگی اگرچه تبدیل افراد به " شهروند رشید" یا " اسوه" نیست، می‌تواند نزدیک کردن افراد به این شخصیت باشد.
بدون تردید هیچ نظامی نه توانسته و نه می‌تواند همه نیازهای فرد و جامعه را با زیر مجموعه گسترده آن مرتفع کند. به همین دلیل اولویت بندی نیازها ضرورت می‌یابد. اولویت بندی نیازها به معنی ترجیح مطلق یک نیاز بر نیاز دیگر نیست بلکه تشخیص مهمترین نیازها، تعیین نقاط اشتراک نیازها و سنجش نسبت توجه به هر نیاز در هدفگذاری برنامه ها است.مهمترین نیاز به معنی نیازی است که رفع شدن آن می‌تواند مشکلات بیشتری برای فرد نیازمند به وجود آورد.

بررسی نیازهای فرهنگی

اهمیت مبحث نیاز به ویژه با توجه به فرهنگی بودن مؤسسه، نیازهای فرهنگی با توجه به جوان بودن مخاطبان مؤسسه، نیازهای فرهنگی جوانان، مبنای انجام پژوهشی با عنوان نیازسنجی فرهنگی جوانان شد. هدف این پژوهش بررسی میزان اهمیت نیازهای مختلف جوانان و شیوه های منتخب جوانان برای رفع آنها بوده است.

جامعه آماری و گروه نمونه

جامعه آماری این پژوهش تمامی زایرانی بوده اند که از نمایشگاه نوروزی در حرم مطهر رضوی بازدید کرده اند. انتخاب آنها به صورت تصادفی بوده است وسعی شده تا در انتخاب تصادفی نسبت جنسیتی رعایت شود.
در مجموع 205 نفر مورد پرسش قرار گرفته اند. این زایران جوان و نوجوان بین 12 تا 35 سال قرار داشتند. 25 درصد آنان ساکن شهرمشهد و 75 درصد ساکن سایر شهرهای کشور بوده اند.
نتایج پژوهش: اهمیت نیازها و شیوه های منتخب برای رفع آنها
آموزش در زمینه مهارتهای زندگی بیشترین نیاز جوانان ونوجوانان بوده است. آنان ترجیح می‌دادند که رفع این نیازهایشان در طی جلسات پرسش وپاسخ وجلسات مشاوره فردی صورت گیرد. اما مهارتهای فردی که جوانان بیش از همه در آن احساس نیاز می‌کنند چیست؟ مهارتهای فردی مجموعه ای از مهارتها است که در جریان زندگی مورد استفاده قرار گرفته وبدون آن زندگی مشکل می‌شود. عزت نفس، اعتماد به نفس، مهارتهای ارتباطی، توانایی ابراز وجود، توانایی " نه گفتن" و.... همه جزء این مهارتها هستند. مسایل و مشکلات رفتاری جوانان ونوجوانان گه‌گاه منعکس کننده کمبود مهارت آنها در برخی زمینه ها است. فرد دارای کمبود مهارت، مسئله دارد چون نمی‌تواند کاری را که مطلوب است انجام دهد.
بعد از مهارتهای فردی رفع نیازهای علمی در مرحله بعد قرار داشته است. برگزاری سخنرانی و همایش وبرگزاری کلاسهای آموزشی از نظر جوانان در رفع این نیاز آنها مؤثر بوده است.
نیاز مرتبه بعد جوانان و نوجوانان نیازهای مذهبی بوده است. از نظر جوانان و نوجوانان پاسخ دهنده برگزاری سخنرانی وهمایش و اردوهای سیاحتی – زیارتی در رفع این نیاز مؤثر است.
مشاوره از ازدواج اولویت بعدی نیازها از دید پاسخگویان بود. کلاسهای آموزشی وجلسات پرسش و پاسخ راه رفع این نیاز تشخیص داده شده است.
نیاز بعدی، نیازهای ورزشی است. جوانان عقیده داشتند که رفع این نیاز از طریق برگزاری مسابقات ورزشی وکلاسهای آموزشی بهتر امکان پذیر است.

انتظارات جوانان از سازمانهای فرهنگی

در زمینه مسایل فرهنگی اجتماعی جوانان انتظار دارند که در انجام امور فرهنگی از آنان استفاده شود، فرهنگ ایرانی به آنها شناسانده شود و با آنها ارتباط مستقیم و رودررو برقرار شود.
در زمینه مذهبی، آشنا کردن جوانان با معارف اسلامی، اسلام و شیعه و الگوهای اسلامی، تفهیم مسایل مذهبی به گونه منطقی و استدلالی، مورد درخواست آنان از سازمانهای فرهنگی بوده است.
همچنین جوانان خواستار برخورد همراه با احترام و ادب، داشتن اخلاق و رفتار دوستانه و داشتن آرامش در برخوردها و سرد نکردن آنها در برخوردها و ایجاد صمیمیت از مسئولان بوده اند.

قالب های اجرایی برنامه ها

نظرات جوانان در قالب های اجرایی برنامه ها به ترتیب به این شرح است:
برگزاری مسابقات، برگزاری اردوهای زیارتی و سیاحتی، کلاس های آموزشی وکنفرانس های علمی، همایش ها و سخنرانی ها و جلسات پرسش و پاسخ، ایجاد فضاهای علمی، ارسال محصولات فرهنگی و برگزاری جلسات معنوی و برگزاری نمایشگاه.